Hợp đồng tương lai là một trong những thuật ngữ được sử dụng khá nhiều trong giới đầu tư. Cụ thể được sử dụng nhiều nhất bởi các nhà đầu tư chứng khoán phái sinh. Thế nhưng những điều thú vị cần biết xoay quanh thuật ngữ này thì không phải ai cũng biết. Điển hình như đặc điểm, lợi ích, vai trò, ý nghĩa,… Nếu bạn nắm rõ những điều này thì bạn sẽ có một lợi thế nhất định trên thị trường chứng khoán. Chưa kể đến rằng phái sinh là một thị trường khá tiềm năng và an toàn. Chỉ cần mọi người nắm rõ các kiến thức cơ bản thì việc kiếm tiền từ đầu tư phái sinh không khó. Mời bạn khám phá những kiến thức bổ ích này!
Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Theo quan điểm tài chính hợp đồng tương lai là một hợp đồng được chuẩn hóa. Đồng thời được chấp thuận giữa bên mua và bên bán. Nhằm trao đổi một tài sản cụ thể có chất lượng và khối lượng chuẩn hóa với giá thỏa thuận hôm nay. Hay còn gọi là giá tương lai. Thế nhưng lại được giao hàng vào một thời điểm cụ thể trong tương lai. Ngoài ra còn được gọi là ngày giao hàng.
- Hợp đồng tương lai là những hợp đồng được chuẩn hoá. Chú yếu là về loại tài sản cơ sở mua bán, số lượng các đơn vị tài sản cơ sở mua bán. Cũng như thể thức thanh toán, kỳ hạn…
- Hợp đồng tương lai được thỏa thuận và mua bán thông qua người môi giới.
- Hợp đồng tương lai được mua bán trên thị trường tập trung.
- Hợp đồng tương lai được tính hàng ngày theo giá thị trường (market to market daily).
Giá ấn định thay đổi theo phiên
Mức giá này được ấn định ban đầu và thay đổi sau mỗi phiên trên thị trường. Giá chuyển giao của HĐTL được giao dịch trên thị trường. Đồng thời phụ thuộc vào nhiều yếu tố và liên tục thay đổi theo thời gian. Nếu giá giao ngay của tài sản cơ sở tăng thì thông thường giá chuyển giao cũng tăng và ngược lại. Vào cuối phiên, mức giá chuyển giao của Hợp đồng tương lai sẽ được công bố. Bên cạnh đó sẽ có hiệu lực cho đến phiên tiếp theo.
Yêu cầu tỷ lệ ký quỹ
Khi tham gia HĐTL, người mua và người bán phải mở tài khoản ký quỹ tại sàn. Và ký quỹ một tỷ lệ phần trăm của giá trị hợp đồng. Số dư tài khoản ký quỹ của bên tham gia giao dịch sẽ luôn thay đổi theo giá hàng ngày. Ngoài ra phải không được thấp hơn mức ký quỹ duy trì. Lưu ý là phải theo quy định của Sở giao dịch.
Giá trị lỗ lãi được xác định hàng ngày
Nhà đầu tư đứng ở vị thế mua (Long-position – người mua). Ngoài ra còn được lợi nếu giá tài sản cơ sở trên thị trường tăng lên. Nhà đầu tư đứng ở vị thế bán (Short-position – người bán) sẽ được lợi nếu giá tài sản cơ sở trên thị trường giảm xuống. Nếu bạn đang tự hỏi nếu bạn dự báo giá gạo (tài sản cơ sở) sẽ tăng trong tương lai. Tại sao chúng ta không mua trực tiếp gạo mà phải mua qua HĐTL? Đây chính là điểm hấp dẫn của sản phẩm phái sinh này khi:
- Bạn không cần phải có đủ 100% số tiền để mua tài sản cơ sở.
- Bạn Không lo ngại vấn đề bảo quản, vận chuyển hàng hóa.
- Dễ dàng giao dịch.
Hiện tại ở thị trường chứng khoán Việt Nam chỉ có duy nhất sản phẩm chứng khoán phái sinh là HĐTL có tài sản cơ sở là chỉ số VN30.
Các loại hợp đồng tương lai trên sàn phái sinh
Tài sản thường là căn cứ để phân loại hợp đồng tương lai cho hợp đồng. Ví dụ: chỉ số cổ phiếu, hàng hóa cơ bản, trái phiếu, tiền tệ,…
HĐTL với tài sản là chỉ số cổ phiếu
Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu là loại hợp đồng tương lai có tài sản cơ sở là chỉ số cổ phiếu. Các chỉ số cổ phiếu được chọn có thể là chỉ số chung của ngành, của thị trường hay chỉ số được tính từ một nhóm cổ phiếu nào đó. Các hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu sẽ được thanh toán toàn bộ bằng tiền khi đáo hạn, hay nói cách khác sẽ không diễn ra sự chuyển giao danh mục cổ phiếu thuộc nhóm cổ phiếu cấu thành chỉ số cơ sở giữa các bên tham gia hợp đồng.
HĐTL với tài sản là cổ phiếu
Là loại hợp đồng được cấu thành cho từng cổ phiếu riêng lẻ. Cổ phiếu cơ sở của hợp đồng là những cổ phiếu đã được niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán. Những cổ phiếu này đã phải đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn của sở giao dịch chứng khoán và có tính thanh khoản trên thị trường.
HĐTL với tài sản là hàng hóa cơ bản
Loại hợp đồng này áp dụng đối với các hàng hóa hiện hữu như: kim loại, nông sản (các loại ngũ cốc, bột, dầu, gia súc, thịt gia súc, gỗ, bông, cà phê, ca cao… ), dầu mỏ, năng lượng (dầu nóng, dầu thô, khí thiên nhiên, xăng không chì, than, propane và điện…) khoáng sản (kim loại gồm vàng, bạc, nhôm, platinum, palladium, chì, niken, thiếc, kẽm và đồng). Đối với các hợp đồng tương lai hàng hóa cơ bản đều được áp dụng phương thức chuyển giao hàng hóa (tài sản) khi đáo hạn.
HĐTL với tài sản là tiền tệ
Nhu cầu mua bán ngoại tệ vẫn diễn ra hàng ngày, nhưng là khi người mua có nhu cầu mua sẽ gặp người bán để thỏa thuận một mức giá phù hợp và tiến hành hoạt động mua/bán ngay sau đó. Nhưng đối với hợp đồng tương lai thì việc mua bán tiền tệ sẽ được thực hiện trong thời điểm tương lai khi đến hạn của hợp đồng.
Các đồng tiền được giao dịch trong hợp đồng tương lai cũng rất đang dạng: Đồng đô la mỹ, đồng bảng Anh, đồng đô la Úc, đồng real Brazil, đồng yên Nhật, đồng đôla Canada, đồng franc Thụy Sỹ, đồng Euro…Hợp đồng tương lai tiền tệ có thể giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro hoặc tìm kiếm lợi nhuận từ những biến động của tỷ giá hối đoái.
HĐTL lãi suất
Hợp đồng tương lai lãi suất thường được sử dụng để đối phó với những biến động của lãi suất ngắn hạn (kỳ hạn dưới 1 năm) Theo đó, ở hợp đồng tương lai lãi suất cơ sở thường thấy bao gồm tín phiếu kho bạc, các khoản tiền gửi.
HĐTL với tài sản là trái phiếu
Hợp đồng tương lai trái phiếu thường gắn liền với thị trường công cụ nợ kỳ hạn từ 1 năm trở lên. Tương tự như hợp đồng tương lai lãi suất,nhưng có điểm khác biệt là hợp đường tương lai trái phiếu áp dụng với tài sản cơ sở có kỳ hạn dài trên 1 năm. Với hợp đồng tương lai trái phiếu, tài sản cơ sở thường là trái phiếu chính phủ.
Hợp đồng tương lai đem lại lợi ích gì?
Theo nhiều chuyên gia đầu tư nhận xét rằng hợp đồng tương lai có khá nhiều ưu điểm nổi bậc. Trong đó có thể kể đến:
Đảm bảo sinh lời
Khi nhà đầu tư lựa chọn đầu tư trên thị trường tương lai, họ mong muốn sẽ thu lại được giá trị lợi ích của hoạt động đầu tư. Do sự biến động giá cả liên tục trên thị trường, giúp các khoản đầu tư được thực hiện sẽ có khả năng sinh lời nhanh chóng trong tương lai.
Độ linh hoạt cao
Trên thực tế HĐTL là một loại chứng khoán trên thị trường phái sinh. Người mua có thể thực hiện lệnh mua bất cứ lúc nào và có thể nắm giữ hợp đồng đến kỳ hạn và mới bán đi. Nhưng trong quá trình nắm giữ, người nắm giữ hợp đồng cũng có thể bán lại HĐTL bất cứ lúc nào, để thu lại tiền mặt. Chính vì vậy đây là một kênh đầu tư khá linh hoạt nhờ tính thanh khoản cao của loại tài sản đó.
Rủi ro thấp
Trên thực tế, việc phòng ngừa rủi ro trong quá trình giao dịch của HĐTL được thực hiện bằng cách bù trừ rủi ro về giá hiện hữu trên thị trường giao ngay thông qua việc giữ một vị thế trái ngược nhưng có giá trị tương đương trên thị trường hợp đồng tương lai.
Nhờ khả năng có thể đóng và mở vị thế mới bất cứ lúc nào, giúp nhà đầu tư có thể hạn chế rủi ro. Nhất là khi quyết định lựa chọn đóng vị thế của HĐTL, chuyển giao quyền sở hữu sang cho người khác; những người kỳ vọng sẽ nắm giữ hợp đồng và gia tăng lợi nhuận. Quá trình chuyển rủi ro này được gọi là phòng ngừa rủi ro. Điều này sẽ giúp người phòng ngừa rủi ro cố định được mức giá hoặc mức lãi suất mà họ có thể chấp nhận được và hạn chế những thiệt hại do biến động bất lợi của giá gây ra.
Những điều cần lưu ý về hợp đồng tương lai
Ngoài những ưu điểm bên trên, HĐTL vẫn có một số mặt hạn chế sau đây:
Bị lệ thuộc vào thị trường
Thị trường chứng khoán phái sinh dựa trên thị trường chứng khoán cơ sở. Trong khi đó thị trường chứng khoán cơ sở rất dễ biến động giá cả và có độ nhạy cao. Hay nói cách khác chỉ cần một thông tin kinh tế, tài chính, chính trị của một quốc gia có thể ảnh hưởng đến sự biến động giá cả của cả thị trường. Chính vì vậy nó có thể làm giá của HĐTL tăng nhanh nhưng cũng có thể giảm nhanh.
Lệ thuộc vào bên thứ 3
Việc thực hiện mua bán HĐTL được thông qua các công ty môi giới chứng khoán. Nếu các công ty chứng khoán phá sản sẽ gây tác động xấu đến hoạt động của nhà đầu tư.
Chịu ảnh hưởng bởi sự kiện đời thực
Xảy ra khi có sự khủng hoảng tài chính, các thảm họa thiên nhiên gây ảnh hưởng đến thị trường. Đây là những ảnh hưởng xấu có thể nằm ngoài dự đoán của nhà đầu tư. Từ đó gây mất tính thanh khoản tạm thời.
Lợi nhuận có thể không cao
Một trong những ưu điểm của hợp đồng tương lai đó chính là khả năng phòng ngừa rủi ro. Khi nhà đầu tư cảm thấy không an tâm, hoặc dự đoán khả năng sụt giảm giá trị của hợp đồng. Nhà đầu tư có thể mở vị thế bán. Nhưng đây chính là con dao hai lưỡi đối với nhà đầu tư. Vì có làm giảm lợi nhuận khi dự đoán không chính xác về xu hướng tăng giảm của giá trị hợp đồng.
Qua bài viết trên, hy vọng bạn có thêm những thông tin hữu ích trong việc đầu tư. Nếu có thắc mắc, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp sớm nhất. Chúc các bạn thành công!