Trước đây, chứng khoán phái sinh là kênh đầu tư ít được quan tâm. Thế nhưng trong những năm gần đây, số lượng nhà đầu tư đã tăng vọt. Đó không phải chỉ là nhờ mỗi vào công cụ vòng ngừa rủi ro khi đầu tư. Thay vào đó, lợi thế đòn bẩy cũng góp phần thu hút các nhà đầu tư hơn bao giờ hết. Nhờ lợi thế này, các bạn có thể giao dịch, sinh lời một cách ổn định, an toàn hơn. Thậm chí còn có thể sinh lời một cách lâu dài kèm theo những con số không hề nhỏ. Vậy bạn đã biết gì về lợi thế này rồi? Bạn đã thử sử dụng lợi thế đòn bẩy vào đầu tư chứng khoán phái sinh chưa?
Tổng quan về lợi thể đòn bẩy
Trước khi thực hiện giao dịch mua bán hợp đồng tương lai, nhà đầu tư cần ký quỹ. Ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh được xem là tài sản đặt cọc ban đầu để đảm bảo thanh toán. Khi tham gia mua bán hợp đồng tương lai. Nhà đầu tư được phép giao dịch mà không cần sở hữu tài sản cơ sở. Thay vào đó, nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một số tiền ký quỹ bằng một phần giá trị của hợp đồng chứng khoán phái sinh mà mình muốn tham gia.
Ký quỹ trong giao dịch chứng khoán phái sinh không phải là khoản vay giữa nhà đầu tư và công ty chứng khoán. Vì vậy nhà đầu tư sẽ không phải trả bất kỳ chi phí lãi vay nào. Tỷ lệ ký quỹ theo quy định của Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) là 13% giá trị hợp đồng. Tuy nhiên các công ty chứng khoán thường quy định mức kỹ quỹ cao hơn. Thường là từ 15-20% để phòng ngừa rủi ro.
Ngược lại, trên thị trường chứng khoán cơ sở, nếu muốn mua chứng khoán nhà đầu tư phải đảm bảo có 100% tiền. Đồng thời khi bạn muốn bán phải có đủ 100% chứng khoán trong tài khoản. Vì vậy giao dịch mua ký quỹ là sử dụng tiền vay của công ty chứng khoán (không bắt buộc) để mua cổ phiếu. Chỉ các cổ phiếu đủ tiêu chuẩn mới được thực hiện các giao dịch ký quỹ. Đây chính là lợi thế đòn bẩy của chứng khoán phái sinh.
Lợi thể đòn bẩy có thể dụng trong giao dịch
Lợi thế của việc tham gia hợp đồng tương lai là nhà đầu tư có thể dùng đòn bẩy để mua hợp đồng. Nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một khoản tiền đặt cọc với tỷ lệ nhất định. Nhằm giao dịch các hợp đồng có giá trị lớn gấp nhiều lần. Ví dụ: Nhà đầu tư A 28/8/2021 tham gia vị thế mua 1 hợp đồng tương lai trên chỉ số HNX30 với giá 200 điểm. Nếu tại mẫu hợp đồng tương lai chỉ số HNX quy định hệ số nhân của một hợp đồng là 1 triệu đồng/ điểm chỉ số thì giá trị hợp đồng của nhà đầu tư A là 200 triệu đồng.
Tuy nhiên, với mức ký quỹ ban đầu được quy định là 15% thì nhà đầu tư chỉ cần đặt cọc số tiền. Và tài sản có giá trị 30 triệu đồng để tham gia hợp đồng này. Số tiền ký quỹ ban đầu này sẽ được VSD sử dụng trong việc tính lãi, lỗ trên hợp đồng nắm giữ. Trường hợp giá hợp đồng tương lai tăng từ 200 lên 205 điểm. Đồng thời nhà đầu tư đang có lãi với giá trị là 5 triệu đồng. Giá trị ký quỹ sẽ tăng lên là 35 triệu đồng. Nếu như giao dịch tại thị trường cơ sở thì phần trăm lãi của nhà đầu tư trên số tiền ban đầu bỏ ra sẽ chỉ là (205-200)/200*100% = 2.5%.
Đòn bẩy giúp tăng mức sinh lời
Đồng thời đối với hợp đồng tương lai thì phần trăm lãi của nhà đầu tư sẽ là (205-200)/30*100% = 16.67%. Như vậy có thể thấy rằng mức sinh lời trên thị trường phái sinh thường cao hơn nhiều so với mức sinh lời trên thị trường chứng khoán cơ sở nhờ hiệu ứng đòn bẩy của khoản tiền ký quỹ.
Tuy nhiên, hiệu ứng đòn bẩy sẽ chỉ tạo ra con số lợi nhuận ấn tượng. (Nếu giá của hợp đồng tương lai mà nhà đầu tư đã giao dịch biến động theo chiều hướng có lợi). Đây là con dao hai lưỡi vì vậy khi dự báo về sự thay đổi của giá không đúng với những gì thực sự diễn ra trên thị trường hay giá hợp đồng tương lai biến động theo chiều hướng bất lợi, thua lỗ sẽ xảy ra. Đồng thời do tác động của đòn bẩy, mức độ thua lỗ tính theo phần trăm trên số tiền ký quỹ ban đầu sẽ lớn hơn rất nhiều.
Tiềm năng đi kèm với nguy cơ tiềm ẩn
Quay lại ví dụ trên, nếu giá hợp đồng giảm từ 200 xuống 197 điểm thì nhà đầu tư sẽ lỗ 3 triệu đồng. Giá trị ký quỹ giảm còn 27 triệu đồng, tương ứng mất (3/30=10%). Trong khi khoản lỗ trên thị trường cơ sở chỉ là 1.5%.
Tóm lại, song song với tiềm năng về lợi nhuận mà lợi thế đòn bẩy của chứng khoán phái sinh mang lại là nguy cơ tiềm ẩn vì những dự báo của nhà đầu tư có thể chênh lệch so với thực tế. Tính hai mặt của hiệu ứng đòn bẩy đặt nhà đầu tư trước những rủi ro lớn. Vì vậy để phòng ngừa, nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ các quy định, cách thức ký quỹ cũng như cân nhắc khả năng tài chính và mức độ sử dụng đòn bẩy để tránh những tổn thất đáng tiếc trước khi tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán phái sinh.
Độ an toàn không phải là 100%
Tuy nhiên sử dụng đòn bẩy tài chính không không phải chắc chắn sẽ thành công. Lợi thể đòn bẩy này như con dao 2 lưỡi. Nếu khách hàng áp dụng tốt sẽ thu lợi nhuận, áp dụng không tốt sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng. Hợp đồng tương lai hay chứng khoán đều tận dụng tốt lợi thế đòn bẩy. Nhà đầu tư chỉ cần bỏ ra một khoản tiền đặt cọc ban đầu. Theo tỷ lệ giao dịch các hợp đồng có giá trị lớn hơn gấp nhiều lần.
Bạn có thể thấy rằng, trong thị trường hàng hóa phái sinh mức sinh lời cao hơn gấp nhiều lần. Nhất là khi so với thị trường cơ sở. Tuy nhiên, đòn bẩy chỉ thực sự phát huy hết “năng lực” mang lại lợi ích cho nhà đầu tư. (Nếu thị trường chuyển biến theo hướng tích cực). Ngược lại, nếu thị trường đi theo hướng bạn không mong muốn. Hay giá hợp đồng tương lai giảm điểm. Lúc này, đòn bẩy sẽ trở thành một con dao hai lưỡi. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến tài sản đầu tư của bạn. Đồng thời mức thua lỗ tính trên phần trăm mức ký quỹ ban đầu sẽ lớn hơn rất nhiều.
Những lưu ý cho nhà đầu tư
Sử dụng đòn bẩy tài chính mang đến nguồn lợi nhuận cho nhà đầu tư. Nhưng song song đó vẫn tiềm ẩn những rủi ro lớn. Chính vì thế doanh nghiệp phải lưu ý một số vấn đề sau:
- Việc lựa chọn nguồn vốn cũng phải hết sức thận trọng bởi nếu vay vốn với lãi suất cao thì lợi nhuận sẽ giảm, đồng thời nếu chẳng may gặp rủi ro thì việc lãi suất cao sẽ khiến cho nhà đầu tư điêu đứng.
- Hiện nay các nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính như một “liều thuốc kích thích”. Với kỳ vọng rằng tỷ suất sinh lời trên tài sản cao hơn lãi suất vay nợ. Có thể đem lại lợi nhuận rất cao cũng có thể đem lại rủi ro. Chính vì thế các nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ trước khi dùng đòn bẩy. Sẽ có những rủi ro có thể gặp phải khi sử dụng đòn bẩy tài chính để đầu tư sinh lời.